روایات زیادی وجود دارد که میتوان آنها را توصیه اخلاقی به مردان نسبت به زنان شمرد که از خطرهای تماس مردان با زنان آگاه باشند. امیرالمؤمنین علی علیهالسلام به فرزندش امام مجتبی علیهالسلام چنین توصیه میفرماید: «واکفف علیهن من ابصارهن بحجابک ایاهن، فإن شده الحجاب ابقی علیهن و لیس خروجهن بأشد من ادنالک علیهن من لا یوثق به علیهن و ان استطعت این لا یعرفن غیرک فافعل»؛ یعنی تا میتوانی کاری کن که زن تو با مردان بیگانه معاشرت نداشته باشد. هیچ چیز بهتر از خانه، زن را حفظ نمیکند؛ همانطور که بیرون رفتن آنان از خانه و معاشرت با مردان بیگانه در خارج خانه برایشان مضر و خطرناک است، آوردن مرد بیگانه به داخل خانه و اجازه معاشرت در داخل خانه به او دادن نیز مضر و خطرناک است. اگر بتوانی کاری کنی که [همسرت] جز تو مرد دیگری را نشناسد، چنین کن» (رضی، 1379، ص 319).
با توجه به این روایت و روایات دیگر میتوان دریافت که آنچه اسلام دستکم به صورت یک امر اخلاقی توصیه میکند، این است که تا حد ممکن اجتماع مدنی غیر مختلط باشد.
جامعه امروز زیانهای اجتماعی مختلط را به چشم خود میبیند. اثر دوش به دوشیها این است که هر دو همدوش را از کار باز میدارد و هر یک را به جای توجه به کار، متوجه همدوش میکند تا آنجا که غالبا این همدوشیها به هماغوشی منتهی میگردد.
حدیثی نیز از حضرت زهرا علیهاالسلام وجود دارد که میتوان آن را نیز همینطور تفسیر کرد و آن چنین است: روزی رسول خدا از مردم پرسیدند: چه چیزی برای زن از هر چیز بهتر است؟ کسی نتوانست پاسخ بگوید. حسن بن علی علیهالسلام کودک و در مجلس حاضر بود. قصه را برای مادرش زهرا علیهاالسلام نقل کرد. زهرا فرمود: از همه چیز بهتر برای زن این است که مرد بیگانهای او را نبیند و مرد بیگانهای هم او را نبیند. این حدیث نیز ترجیح دور بودن زن و مرد را بیان میکند (حرعاملی، 1375، ج 3، ص 9 / قزوینی، 1377، ص 330 / روحانی علیآبادی، 1378، ص 755).
رسول اکرم به علی علیهالسلام فرمود: «یا علی اول نظره لک و الثانیه علیک لا لک؛ یعنی اولین نگاه از آنِ تو است، اما نگاه دوم به زیانت میباشد نه به سودت» (حر عاملی، 1370، ج 20، ص 194).
این حدیث در مقام توصیه ترک نظر شهوانی و کامجوییای است که قطعا حرام است. امام صادق علیهالسلام فرمود: «النظر سهم من سهام ابلیس مسموم و کم نظره اورثت حسره طویله»: نگاه کردن تیری است زهرآلود از ناحیه شیطان (حر عاملی، 1370، ج 3، ص 24).
در حدیث دیگر آمده است: «زنا العینین النظر»: زنای دو چشم، نگاه است (کلینی، 1381، ج 5، ص 559 / حرعاملی، همان).
این دو حدیث نیز ناظر به نگاههای شهوتآلود است و ممکن است توصیه اخلاقی باشد به احتیاط. پیامبر صلیاللهعلیهوآله فرمود: «ایها امراه وضعت ثیابها فی غیر بیت زوجها فقد هتکت ستر ما بینها و بینالله عزوجل»: هر زنی که لباس خود را جز در خانه شوهر بیرون آورد، پردهای را که میان او و خداست پاره کرده است.
در حدیث دیگر میفرماید: «الا لا یخلقون رجل بامرأه الا کان ثالثهما الشیطان»: بدانید که هیچ مردی با زن نامحرم خلوت نمیکند، جز آنکه سومی آنها شیطان است (فرید تنکابنی، 1376، ص 348ـ349).
پیامبر میفرماید: «لعنالله عزوجل یلبسه المرأه و المرأه یلبس یلبسه الرجل»: خداوند مردی را که چون زن لباس پوشد، و زنی را که چون مرد لباس پوشد، لعنت کند (همان، ص 352).
پیامبر صلیاللهعلیهوآله فرمودند: «عفوا عن نساء الناس تعف نساءکم تعف نساءکم و بروا آباءکم تبرکم ابناؤکم و من أتاه أخوه. متنصلا فلیقبل ذلک محقا کان او مبطلا، فان لم یفعل لم یرد علی الحوض»: نسبت به زنان مردم عفت کنید تا زنانتان عفیف بمانند. با پدران خویش نیکی کنید تا فرزندانتان با شما نیکی کنند. هر کس برادرش بهعذرخواهی پیش وی آمد، باید عذر وی را حق باشد یا باطل، بپذیرید و اگر نپذیرد بر سر حوض به نزد من نیاید (همان، ص 357).
پیامبر صلیاللهعلیهوآله : «النظره سهم مسموم من سهام ابلیس»: نگاه بد تیری زهرآگین از تیرهای شیطان است (همان، ص 631). پیامبر خدا صلیاللهعلیهوآله میفرمایند: «دو گروه از دوزخیان را [هنوز] من ندیدهام: گروهی که تازیانههایی مانند دم گاو در دست دارند و مردم را با آن میزنند و [گروه دیگر] زنانی که پوشش دارند، اما برهنهاند، کجراهه میروند و دیگران را نیز به کجروی تشویق میکنند، سرهایش همچون کوهان شتر خراسانی فروهشته است. اینان به بهشت نمیروند و بوی بهشت را نیز استشمام نمیکنند» (ریشهری، 1377، ص 995). از فتنه دنیا و فتنه زنان بپرهیزید زیرا اولین فتنه بنیاسرائیل از جانب زنان بود (بشر، 1380، ص 220).
